H ΠΡΟΠΟΛΗ*

ΠΡΟΠΟΛΗ: ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ

Η Πρόπολις είναι λέξη σύνθετη, με το πρώτο συνθετικό της την πρόθεση «ΠΡΟ» και δεύτερο το ουσιαστικό «ΠΟΛΙΣ» - «ΠΡΟ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ» (των μελισσών). Εμπεριέχει εξ’ ορισμού την άμυνα, την αντιμετώπιση του κινδύνου, την αναχαίτιση του εχθρού και γενικά την οχύρωση. Οι μέλισσες τη χρησιμοποιούν κυρίως για δύο λόγους:

Επιτρέπει όχι μόνο να επισκευαστούν οι καταστροφές στο εσωτερικό της κυψέλης, αλλά στους ψυχρούς η πολύ θερμούς τόπους να μειώνει το μέγεθος της εισόδου της κυψέλης, έτσι ώστε να περιορίζει στο ελάχιστο δυνατό την πρόσβαση του κρύου ή θερμού αέρα, και των πιθανών εχθρών μέσα στην κυψέλη.

Καθυστερεί την εξέλιξη των ασθενειών μέσα στην κυψέλη, λειτουργώντας ως απολυμαντικό μέσο για τις εργάτριες μέλισσες στην είσοδο της κυψέλης. Προσφέρει μία «μπάρα προστασίας» σε βακτήρια και ιούς.

Η ΕΡΓΑΤΡΙΑ ΜΕΛΙΣΣΑ

Οι εργάτριες μέλισσες εκτελούν όλες τις εργασίες μέσα και έξω από την κυψέλη, εκτός της διαδικασίας της αναπαραγωγής. Οι εργασίες που αναλαμβάνουν είναι η καθαριότητα της κυψέλης, ο αερισμός η εκτροφή του γόνου, η κατασκευή των κηρυθρών, η διατροφή της βασίλισσας, η τακτοποίηση των τροφών, και η φρούρηση της κυψέλης. Μετά τις εργασίες αυτές που εκτελούνται στις τρεις πρώτες εβδομάδες της ζωής τους οι εργάτριες αναλαμβάνουν εργασίες υπαίθρου στη συλλογή νέκταρος, γύρης, νερού, Πρόπολης και τις αναφέρουμε ως «συλλέκτριες».

Η ΣΥΛΛΕΚΤΡΙΑ ΠΡΟΠΟΛΗΣ

Η πρώτη ύλη της Πρόπολης είναι οι ρητινώδεις εκκρίσεις από τους οφθαλμούς δασικών κυρίως δέντρων. Οι συλλέκτριες Πρόπολης αποσπούν ένα κομμάτι από τις εκκρίσεις αυτές και με τη βοήθεια των δύο πρώτων ζευγών των ποδιών τους τα μεταφέρουν εναλλάξ στα «καλαθάκια» της γύρης στο τρίτο ζεύγος ποδιών. Ο χρόνος που απαιτείτε για τη συλλογή της Πρόπολης εξαρτάται από τη θερμοκρασία και υγρασία του αέρα που ρευστοποιεί ανάλογα τις ρητινώδεις εκκρίσεις. Ένα πλήρες φορτίο Πρόπολης απαιτεί κατά μέσο όρο εργασία μισής ώρας από τη συλλέκτρια Πρόπολης.

Η συλλέκτρια Πρόπολης περιμένει να την ξεφορτώσουν οι οικιακές μέλισσες, οι οποίες προσθέτουν κερί και διάφορες εκκρίσεις στην πρώτη ύλη και έτσι παράγεται αυτό το θαυμάσιο υλικό , η Πρόπολη, με τις εξαιρετικές ιδιότητες. Η ποσότητα της Πρόπολης που συλλέγει και κατ’ έκταση μπορεί να παράγει μια κυψέλη εξαρτάται από διάφορους παράγοντες: η φυλή (ράτσα) των μελισσών, η θερμοκρασία του περιβάλλοντος (ελάχιστη 20ο C) και φυσικά η μεγαλύτερη σημασία στην παραγωγή της Πρόπολης έχει η χλωρίδα της περιοχής όπου βρίσκονται τα μελισσοσμήνη.

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Αφού τη μεταφέρουν μέσα στην κυψέλη με τις τρίχες των ποδιών τους, σκεπάζουν τα εσωτερικά και εξωτερικά μέρη της κυψέλης με αυτήν η οποία ισχυροποιεί την αποικία των μελισσών και της παρέχει ένα υγιέστερο περιβάλλον. Ακόμη η μέλισσα αλείφει το σώμα της με αυτήν την ουσία, για να την προστατευθεί από τους φυσικούς της εχθρούς,

Η ΠΡΟΠΟΛΗ ΣΤΗΝ ΚΥΨΕΛΗ

Η Πρόπολη δεν επιτρέπει την ανάπτυξη μικροβίων. Επιχρίουν τα κελιά των κηρυθρών μετά την εκκόλαψη των μελισσών για να τα αποστειρώσουν ώστε να είναι έτοιμα για να ξαναγεννήσει η βασίλισσα μέσα τους.

ΤΕΧΝΙΚΗ – ΠΑΡΑΓΩΓΗ

Ο μελισσοκόμος τοποθετεί πλαστικό πλέγμα στο επάνω μέρος των πλαισίων το οποίο καλύπτεται από τις μέλισσες με Πρόπολη. Στη συνέχεια συλλέγεται και τοποθετείται το πλέγμα στην κατάψυξη, όπου ψύχεται και τινάζοντας το πλαίσιο, παραλαμβάνεται καθαρή ξηρή Πρόπολη. Απομακρύνονται οι ξένες ουσίες (Γύρη, κερί σκόνη)  και η Πρόπολη διαλύεται σε διάλυμα 90% αιθυλικής αλκοόλης (παρασκευή βάμματος), ή σε έλαιο ηλίανθου για την παρασκευή καλλυντικών.

ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΠΡΟΠΟΛΗΣ

Η Πρόπολη συλλέγεται κυρίως από φυτά, δέντρα και μπουμπούκια. Φυτά πλούσια σε ρητινώδεις ουσίες είναι: ΕΛΙΑ, ΚΑΣΤΑΝΙΑ, ΙΤΙΑ, ΒΕΛΑΝΙΔΙΕΣ, ΚΕΡΑΣΙΑ, ΠΕΥΚΟ, ΕΛΑΤΟΣ και διάφορα βότανα του δάσους. Ανάλογα της βοτανικής προελεύσεως έχουμε διάφορους τύπους Πρόπολης, με μικρές διακυμάνσεις στη σύσταση τους.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

Τα πολλά φλαβονοειδή και οι συγκεντρώσεις σε αρωματικά μόρια είναι η αρχή της αντιβακτηριδιακής δράσης που είναι ισοδύναμη με τα αντιβιοτικά. Η Πρόπολη έχει τοπικά αναισθητικά χαρακτηριστικά χάρη στα αιθέρια έλαια τα οποία σύμφωνα με ορισμένες μελέτες είναι 3 φορές ισχυρότερες από τα αναισθητικά. Επουλώνει τις πληγές και βοηθάει στην ανάπλαση των ιστών σε εγκαύματα β’ βαθμού, εκζέματος κλπ. Η Πρόπολη είναι αποτελεσματική στην υγιεινή της στοματικής κοιλότητας με τη μορφή διαλυμάτων. Βοηθάει στη θεραπεία κρυολογημάτων, πονόλαιμου, φαρυγγίτιδων, γαστρεντερίτιδας, κολίτιδας, στην αντιμετώπιση ήπιων δερματικών παθήσεων και συμβάλει στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος.

ΟΡΓΑΝΟΛΗΠΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ΧΡΩΜΑ: Το χρώμα ποικίλει ανάλογα με τη φυτική προέλευση σε κίτρινο – πράσινο (πεύκο), καστανό μέχρι  σκούρο καφέ (Έλατο, καστανιά, ελιά).

ΟΣΜΗ: Αναδύει μια ευχάριστη δροσιστική ανάμικτη μυρωδιά.

ΓΕΥΣΗ: Από το τυπικό έντονο στυφό μέχρι πικρό.

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΠΡΟΠΟΛΗΣ

Η ΑΝΤΙΒΑΚΤΗΡΙΑΚΗ ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΠΟΛΗΣ: Η Πρόπολη καλύπτει μεγάλο φάσμα βακτηρίων. Δρα αποτελεσματικά στον σταφυλόκοκκο και στον στρεπτόκοκκο, που είναι υπεύθυνοι για τις μολύνσεις της στοματικής κοιλότητας. Ιάπωνες ερευνητές απέδειξαν ότι η Πρόπολη αναστέλλει τον πολλαπλασιασμό των βακτηριδίων.

ΑΝΤΙΙΟΙΚΗ ΔΡΑΣΗ: Η δράση της Πρόπολης κατά των ιών είναι επίσης πολύ σημαντική. Τα φλαβονοειδή που περιέχει είναι υπεύθυνα γ’ αυτήν. Άλλα συστατικά, όπως οι εστέρες και το καφεϊκό οξύ εμπλέκονται στη δράση της Πρόπολης ενάντια σους ιούς. Τέλος η Πρόπολη δρα προφυλακτικά στη γρίπη, ηπατίτιδα Β και έρπη ζωστήρα.

ΑΝΤΙΜΥΚΗΤΙΑΚΗ ΔΡΑΣΗ: Η Πρόπολη αποδεικνύεται αποτελεσματική εναντίον των επιθέσεων των παθογόνων μυκήτων στην επιδερμίδα. Στη δερματολογία και στην κοσμετολογία εξασφαλίζει τη λάμψη και την στιλπνότητα του δέρματος μειώνοντας τις ελεύθερες ρίζες. Ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα και συμβάλει στην  εξολόθρευση των μυκήτων και των βακτηρίων.

ΕΠΟΥΛΩΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ: Η Πρόπολη επιτυγχάνει την επούλωση των κατεστραμμένων ιστών κυρίως χάρη στα αιθέρια έλαια που περιέχει. Ακόμη, η αντιοξειδωτική δράση της Πρόπολης χάρη στα φλαβονοειδή δεσμεύει τις ελεύθερες ρίζες του οξυγόνου.

ΑΝΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ: Οι αναισθητικές ιδιότητες της οφείλονται στα πτητικά της έλαια (αιθέρια έλαια) και συνιστάται για τοπική αναισθητική δράση (π.χ.  τσιμπήματα εντόμων).

ΑΝΤΙΠΑΡΑΣΙΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ: Η Πρόπολη είναι αποτελεσματική στην καταπολέμηση των παρασίτων όπως τριχομονάδα, τριπανόσωμα κλπ. Η δράση αυτή οφείλεται στην αναστολή της σύνθεσης της πρωτεΐνης τους.

ΑΝΤΙΦΛΕΓΜΩΝΟΔΗΣ ΔΡΑΣΗ: Η Πρόπολη  αναστέλλει τη σύνθεση της προσταγλανδίνης,  που είναι υπεύθυνη για την εκδήλωση της φλεγμονής.

Η ΠΡΟΠΟΛΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΑΙΓΥΠΤΙΟΙ

Για τους Αιγυπτίους, η μέλισσα είχε μεγάλη θρησκευτική σημασία και συμβόλιζε τη γενναιότητα, ενώ την Πρόπολη τη χρησιμοποιούσαν για θεραπείες οι ιερείς, για μεγάλη ποικιλία ασθενειών. Οι γυναίκες της βασιλικής ακολουθίας χρησιμοποιούσαν την Πρόπολη ανακατεύοντας την με γάλα, για την παρασκευή διαλυμάτων ομορφιάς.

EΛΛΗΝΕΣ

Στη μινωική εποχή η μέλισσα συμβόλιζε τη γονιμότητα με το γνωστό σήμα της μέλισσας της Κνωσού. Ο Ιπποκράτης συνιστά την επάλειψη της Πρόπολης για την επούλωση των πληγών. Ο Δημόκριτος ισχυρίζεται ότι η μακροζωία και η υγεία οφείλονται στην κατανάλωση των προϊόντων της μέλισσας και δη της Πρόπολης. Στην ανάβαση (4ο βιβλίο του Ξενοφώντα) υπάρχουν περιγραφές για την κυψέλη, τη βασίλισσα, τη μέλισσα και την Πρόπολη. Ο Αριστοτέλης, ο πρώτος μελισσολόγος ερευνητής, περιγράφει τον 3ο αιώνα π.Χ. στο σύγγραμμα του «περί ζώων μορίων» τη μελισσοκομική επιστήμη και υμνεί τη ποιότητα των προϊόντων της μέλισσας.

ΠΕΡΣΕΣ - ΑΡΑΒΕΣ

Οι πέρσες χρησιμοποιούσαν την Πρόπολη στην εξαγωγή αγκαθιών και επούλωσης πληγών από βέλη. Στο Κοράνιο η Πρόπολη αναφέρεται ως «ουσία με διάφορα χρώματα και πολύ χρήσιμη στην ιατρική».

ΙΝΚΑΣ

Οι Ίνκας τη χρησιμοποιούσαν στη θεραπεία του πυρετού.

ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ

Υπάρχουν χαρακτηριστικές αναφορές των εκκλησιαστικών συγγραφέων για τη μέλισσα. Η Αγία γραφή, περιλαμβάνει σημαντικές αναφορές στη μέλισσα και τα προϊόντα της. Άπειρες είναι οι μελισσοκομικές καταγραφές από την υμνολογία της εκκλησίας. Η μέλισσα συμβολίζει την εργατικότητα και τα προϊόντα της τη γλυκύτερη και αγνότερη προσφορά της φύσης.

ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Κατά τη Βυζαντινή περίοδο εμφανίζεται για πρώτη φορά η μελιττοτροφία και στα μέσα του 12ου αιώνα έχουμε μαρτυρίες για το μελισσοεννόμιον – Πρόπολη.

ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ

Στο μεσαίωνα την Πρόπολη την χρησιμοποιούσαν  για απολύμανση του ομφαλού των νεογέννητων και ως φάρμακο κατά των στοματικών προσβολών. Στη Γεωργιανή και Καυκάσια ιατρική του 12ου αιώνα χρησιμοποιείτο για τη θεραπεία των χαλασμένων δοντιών αναμειγμένη με άλλες ουσίες όπως λάδι ελιάς, μέλι κλπ.

1700

Στη Γαλλία συναντούμε τη χρήση της Πρόπολης για τη θεραπεία των πληγών μέχρι τον 18ο αιώνα.

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Στις αρχές του 19ου αιώνα χρησιμοποιείται η Πρόπολη ευρέως στα στρατιωτικά νοσοκομεία, κατά τη διάρκεια των πολέμων στη Ν. Αφρική ως απολυμαντικό και θεραπευτικό των πληγών. Στο Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, τα ρωσικά στρατεύματα τη χρησιμοποιούσαν σε αλκοολούχο διάλυμα για την απολύμανση των πληγών και από το 1969 υπάρχει μονογραφία της Πρόπολης στη Σοβιετική δερματολογία για θεραπείες παθήσεων. Στις τελευταίες δεκαετίες στην Ανατολική Ευρώπη, Ασία, Ιαπωνία η σύγχρονη ιατρική κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Πρόπολη πρέπει να πάρει τη θέση που της αξίζει, όπως αποδείχθηκε μετά από πολυετή έρευνα σε αναγνωρισμένα και φημισμένα εργαστήρια. Με ορθολογικά πειράματα έχει ήδη τεκμηριωθεί η ωφέλεια των προϊόντων της μέλισσας. Αναφορές από όλον τον κόσμο, σε επιστημονικά συνέδρια και περιοδικά, τεκμηριώνουν τη μία μετά την άλλη τη θεραπευτική της δράση. Οι μελέτες είναι τόσο πολλές που δημιουργείτε ειδικός κλάδος στην ιατρική επιστήμη γνωστός σαν μελισσοθεραπεία (apitherapy).


*Βιβλιογραφία:

https://en.wikipedia.org/wiki/Propolis

Stefan Bogdanov (Bee Product Science) «Τhe Propolis Book» 2016.